De energie die de aarde van de zon ontvangt, is aanzienlijk meer dan we nodig hebben. En toch zitten we met een energieprobleem. Zo zijn we notoir inefficiënt als het aankomt op zonne-energie omzetten in energie voor iedereen. Ook putten we de energievoorraden die in het verleden zijn opgestapeld veel te snel uit. En daarbij belasten we het milieu enorm.
Zolang de voorraden onuitputtelijk leken, leek er geen probleem te zijn. Maar vandaag stellen we vast dat we ons dreigen vast te rijden, omdat we met steeds meer zijn en gemiddeld ook meer energie verbruiken. Het is vijf voor twaalf. De neveneffecten van onze energiewinning bedreigen ons en het milieu op korte, middellange en lange termijn, en we willen niet herinnerd worden als de generaties die de energievoorraden, een product van een lange geofysische evolutie, hebben opgesoupeerd.
Het probleem beperkt zich ook niet tot Vlaanderen, maar is globaal. Bruikbare zonne-energie, reserves aan fossiele brandstoffen, waterkracht enzovoort zijn niet gelijk verdeeld over de wereld. Het transport van energie gebeurt efficiënter in dichtbevolkte gebieden, dus hoe pakken we dat aan op afgelegen plekken?
Hoe kan de wetenschap dat allemaal oplossen? Slechts in beperkte mate: we moeten ons als samenleving aanpassen aan een aantal realiteiten en evoluties en een deel van ons comfort opofferen. Dat zal de volgende decennia heel wat inspanningen vergen.
De uitdaging heeft veel facetten, het antwoord onvermijdelijk ook. Een mirakeloplossing bestaat helaas niet. Om te beginnen is er nood aan bewustwording en actie. Verder onderzoek naar optimale energiewinning is nodig: betere en goedkopere zonnecellen, het potentieel van kernfusie, waterstofcellen, energie uit biomassa … Er is ook nood aan gegronde studies om te achterhalen welke combinaties van oplossingen (met inbegrip van eventuele andere alternatieve energievormen) op welke plaatsen het beste zijn. Er moet ook aandacht zijn voor het potentieel van zuiverdere kernenergie om stroom te genereren tijdens de transitiefase.
Een ander aspect is de opslag en het transport van energie gewonnen in afgelegen gebieden. De ontwikkeling van (nog) betere batterijen, liefst zonder een beroep te moeten doen op zeldzame (en dus op geopolitiek vlak strategische) materialen, is ook een aandachtspunt. Naast de productie, de opslag en het transport van energie is er uiteraard ook het verbruik. De vraag naar klimaatneutrale vervoermiddelen is groot, maar tegelijk is er nood aan milieuvriendelijke warmtewinning en voldoende isolatie van gebouwen.
De boodschap is en blijft: zuiniger met energie omspringen, ook in het dagelijks leven. Verder moeten we een inhaalbeweging maken en massaal inzetten op methodes om alle energie die rechtstreeks of onrechtstreeks afkomstig is van de zon te gebruiken, én op efficiëntere en goedkopere technologie om energie-overschotten op te slaan met minimale verliezen.