De meeste Vlamingen kennen de problematiek van te veel water zeer goed: door de vele beelden van overstromingen of door eigen ervaringen. Door de hete en droge zomer van 2018 hebben heel wat mensen ondervonden dat ook watertekort een serieus probleem kan vormen. Toch stellen we het eigen waterverbruik nog veel te weinig in vraag. Als er thuis water uit onze kraan komt, waarom zouden we er dan zuinig mee omspringen? Een grote uitdaging is dan ook om burgers én politici bewuster te maken van het grote belang van water. We moeten een klik maken, zodat het een automatisme wordt om spaarzaam om te gaan met (drink)water. Een bijkomende uitdaging is om mensen bewust te maken van ‘verborgen’ waterconsumptie bij de productie van gebruiksgoederen en voeding.
Het lijkt wel de kip of het ei: om politici tot actie aan te sporen is er publieke druk nodig. Maar om het publiek bewuster te maken van water moeten beleidsmakers dan weer budgetten vrijmaken voor campagnes. Er is een alternatief: als we het belang van water en watergebaseerde ecosystemen in cijfers uitdrukken, zullen burgers en politici water sneller naar waarde schatten. Als we kunnen berekenen hoeveel inkomsten een bedrijf of een sector verliest als die zonder water valt, wordt de waterschaarste veel concreter. Ook bij mensen thuis moeten (verbruiks)cijfers zorgen voor bewustwording en gedragswijziging. Een slimme meter kan op individueel huisniveau lekken detecteren en waterverbruik bijsturen richting dalperiodes.
Er zijn veel maatregelen om het gebruik van (drink) water te beperken: regenwater gebruiken waar het kan, een spaarkop in je douche plaatsen ... Er wordt al vaak over gecommuniceerd, maar helaas passen we het nog te weinig toe. Om de ‘verborgen waterconsumptie’ te beperken, kunnen we met zijn allen ook minder vlees eten: één steak op je bord komt overeen met 4000 liter water. Beleidsmakers kunnen de druk op de waterbronnen verlagen door subsidies af te schaffen voor waterintensieve teelten die bestemd zijn voor de export.
En wat met nieuwe drinkwaterbronnen? In Vlaanderen is er voorlopig weinig interesse om Noordzeewater te ontzouten, want dat is duur en energieverslindend. Een beter alternatief is waterhergebruik. Dat kan, om publieke weerstand te vermijden, het best starten of versterkt worden in de industrie. Naast water kunnen we ook andere nuttige stoffen uit ‘gebruikt’ water recupereren, zoals fosfaten en stikstof. We hebben absoluut een wetgevend kader nodig om dit onderdeel van de circulaire economie te ondersteunen en te stimuleren. Het is bijvoorbeeld zeer belangrijk om een gerecupereerde stof te beoordelen op zijn intrinsieke kwaliteit en niet op de oorsprong van de stof, zoals rioolwater.