De vraag of er leven is buiten onze planeet houdt de wetenschap sinds haar prille ontstaan bezig. Vandaag zouden we er wel eens een antwoord op kunnen vinden. Enerzijds bevestigt wetenschappelijk onderzoek dat er niets bijzonders is aan onze positie in het heelal en dat ook buiten de aarde de wetten van de fysica en de chemie gelden. Als dat voor de biologie ook het geval is, is het dus niet uitgesloten dat er leven kan ontstaan op een andere planeet. Anderzijds zijn we sinds de jaren negentig eindelijk in staat om planeten rond andere sterren te observeren (de meest waarschijnlijke plaatsen om leven te vinden) en biedt de ruimtevaart ons de mogelijkheid om andere planeten in ons eigen zonnestelsel te verkennen.
Om te beginnen kan verder onderzoek van onze eigen aarde en haar biosfeer verduidelijken hoe het leven hier is ontstaan, en hoe de lange evolutie van initieel microbieel leven tot de complexe levensvormen van vandaag gebeurde en crisissen heeft doorworsteld. Door daarnaast ons zonnestelsel te exploreren, kunnen we leren of er zich leven heeft gevormd in andere omstandigheden, en hoe dat proces is verlopen. De studie van de atmosferen van planeten bij andere sterren kan tot slot leiden tot de ontdekking van zogenaamde biomarkers. Dat zijn stoffen die duiden op de aanwezigheid van leven, zoals moleculair zuurstof, het gas dat hier op aarde door planten geproduceerd wordt. Maar zelfs als we biomarkers aantreffen, dan nog zullen we moeten uitmaken of ze het resultaat zijn van levende organismen of van geochemische processen die de planeet zelf opwekt. Naast die verschillende onderzoeken blijft het zinvol om alert te zijn voor signalen die buitenaardse beschavingen ons eventueel zenden.
In de Vlaamse universiteiten en onderzoekscentra is expertise te vinden in al de bovengenoemde domeinen. Het is zinvol om die kennis beter te delen en interdisciplinaire samenwerkingen op te zetten. Tegelijk is dit vraagstuk wereldwijd een aandachtspunt met heel veel internationale expertise. Daarom heeft het ook zin om de internationale netwerken te ondersteunen waarin Vlaamse onderzoekers actief zijn.
De ultieme vraag is of eventueel buitenaards leven ook ‘intelligent’ is. We zoeken naar levensvormen die ook de vraag stellen: ‘Zijn wij alleen?’